平均が正規分布に従う正規分布の周辺分布を求める

Japanese
Distribution
公開

2024年3月23日

平均\(\theta\)・分散\(\tau^2\)の正規分布に従う確率変数\(Y\)があり,かつ\(\theta\)が平均\(\mu\)・分散\(\sigma^2\)の正規分布に従うとします.

\[ \begin{align} Y \mid \theta \sim \mathcal{N} ( \theta, \tau^2 ) &\iff p( y \mid \theta ) = \frac{1}{\sqrt{2 \pi} \tau} \exp \left[ {-\frac{1}{2}} \left( \frac{y - \theta}{\tau} \right) ^2 \right] \\ \theta \sim \mathcal{N} (\mu, \sigma^2) &\iff p( \theta ) = \frac{1}{\sqrt{2 \pi} \sigma} \exp \left[ {-\frac{1}{2}} \left( \frac{\theta - \mu}{\sigma} \right) ^2 \right] \end{align} \]

このとき,\(Y\)の周辺分布は,平均\(\mu\)・分散\(\sigma^2 + \tau^2\)の正規分布に従うことが知られています. この記事では,この性質を導出する過程を備忘録として記載します(実際にはもっとスマートな導出方法があるかもしれません).

\[ Y \sim \mathcal{N} \left( \mu, \sigma^2 + \tau^2 \right) \]

\(Y\)の周辺確率密度関数\(p(y)\)は以下のような積分で求められます.平方完成を用いることで,積分の対象となる\(p( y \mid \theta ) p ( \theta )\)を以下のように変形できます.

\[ \begin{align} p(y) &= \int_{-\infty}^{\infty} p( y, \theta ) d\theta \\ &= \int_{-\infty}^{\infty} p( y \mid \theta ) p ( \theta ) d\theta \\ \end{align} \]

\[ \begin{align} p( y \mid \theta ) p ( \theta ) &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \frac{ \sigma^2 \left( y - \theta \right)^2 + \tau^2 \left( \theta - \mu \right)^2 }{\tau^2 \sigma^2} \right] \\ &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \frac{ \left( \sigma^2 + \tau^2 \right) \theta^2 - 2 \left( \sigma^2 y + \tau^2 \mu \right) \theta + \left( \sigma^2 y^2 + \tau^2 \mu^2 \right) }{\tau^2 \sigma^2} \right] \\ &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}}{\tau \sigma} \theta - \frac{\sigma^2 y + \tau^2 \mu}{\tau \sigma \sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \right)^2 - \frac{1}{2} \frac{\left( y - \mu \right)^2}{\sigma^2 + \tau^2} \right] \quad \left( \because \thetaに対する平方完成 \right) \\ &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{y - \mu}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \right)^2 \right] \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{\theta - \frac{\sigma^2 y + \tau^2 \mu}{\sigma^2 + \tau^2}}{\frac{\tau \sigma}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}}} \right)^2 \right] \\ \end{align} \]

\(p( y \mid \theta ) p ( \theta )\)を積分すると,\(\theta\)に関する正規分布のカーネルの積分が現れます.そのため,積分を正規化係数の逆数で置き換えることができます.最終的に,\(Y\)の周辺確率密度関数\(p(y)\)が,平均\(\mu\)・分散\(\sigma^2 + \tau^2\)の正規分布に従っていることが導出されます.

\[ \begin{align} p(y) &= \int_{-\infty}^{\infty} p( y \mid \theta ) p ( \theta ) d\theta \\ &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{y - \mu}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \right)^2 \right] \int_{-\infty}^{\infty} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{\theta - \frac{\sigma^2 y + \tau^2 \mu}{\sigma^2 + \tau^2}}{\frac{\tau \sigma}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}}} \right)^2 \right] d\theta \\ &= \frac{1}{2 \pi \tau \sigma} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{y - \mu}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \right)^2 \right] \sqrt{2 \pi} \frac{\tau \sigma}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \quad \left( \because 分散 \frac{\tau^2 \sigma^2}{\sigma^2 + \tau^2} の正規分布のカーネルの積分 \right) \\ &= \frac{1}{\sqrt{2 \pi} \sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \exp \left[ -\frac{1}{2} \left( \frac{y - \mu}{\sqrt{\sigma^2 + \tau^2}} \right)^2 \right] \iff Y \sim \mathcal{N} \left( \mu, \sigma^2 + \tau^2 \right)\\ \end{align} \]